Covid 19 nedeniyle para alışverişi yasaklanmalı mı?

Covid 19 nedeniyle para alışverişi yasaklanmalı mı?

Yazan: Gürkan Duman

Maske, eldiven, sosyal mesafe kuralları ne kadar önemliyse; günlük yaşantımızda alışveriş yaparken ”Para alışverişinin” durdurulması da covid 19 açısından önemli.

Çünkü ”Para” en çok temas ettiğimiz bir alışveriş aracı. Şöyle bir düşünürsek; markete girdiğimizde önce ihtiyaçlarımızı boş bir sepete dolduruyoruz. daha sonra kasiyere ödeme yapmaya gittiğimizde elimizi cebimize atarak paraya ulaşmaya çalışıyoruz. Parayı cebimizden veya cüzdanımızdan çıkartarak aldıklarımızın ücretini kasiyere ödüyoruz. Buraya kadar tüm süreç normal gibi işlese de asıl süreç bu noktadan sonra başlıyor.

Kasiyer parayı alıyor. Sahte mi değil mi diye kontrol ediyor ve bunun için ayrı cihaza sokuyor. Eğer ki paralar metal ise ayrı ayrı bölmelere atarak işlemini yapmaya devam ediyor. Varsa üstünü vermek için elini tekrar kasaya götürüyor ve parayı sayarak size üstünü veriyor.

Bu işlemden sonra kasiyerin size poşet vermesi işlemi var. Kasiyer eldiven takmış dahi olsa, paraya dokunduğu için bir sonraki temas aşaması ”Poşet” olacaktır. Kasiyer poşeti diğer poşetlerden ayrıştırarak ihtiyacınız kadar sunum sağlar. (1 veya 2 ) kaç poşet istediyseniz…

Örneğin; muz aldınız ve kasiyerin bunu tartıya koyması gerekir. Maalesef yapılan işlemlerin çoğu size yapılan işlemlerle aynı. Yani kasiyerin paraya dokunması, sonra muzu tartması, poşete koyması.

Tüm bunlar fiziksel temas gerektiren işlemler. Türkiye’de insan yoğunluğunu, aceleciliği ve market yoğunluğunu da baz alırsak, paraya virüsün bulaşması imkansız değil.

Virüsün para yolu ile yaygınlaşmasını önlemek için neler yapılmalı?

Başta belirttiğimiz gibi para alışverişini kısıtlamanın en kolay yolu para alışverişini durdurmak ve alternatif ödeme yöntemlerine geçmek. Yani; Covid 19 nedeniyle para alışverişi yasaklanmalıdır. Ve QR kod ile ödeme ve temassız ödeme yöntemlerine geçilmelidir.

Virüsün metal yüzeylerde belli bir süre kalıcı olduğunu var olduğunu sayarsak ”para ile alışveriş” durdurulmalı ve direk temassız ödeme yöntemlerine geçilmelidir. Türkiye’de binlerce işletmede temassız post ve QR kodu destekleyen yazılımlar bulunmaktadır. Alternatif ödeme yöntemleri insanların parayla ilgili olan temasını kesecektir. Eğer ki ödemeler dijital olarak sağlanırsa, maske ve sosyal mesafe kadar önemli tedbir almış oluruz.

Koronavirüs paradan bulaşır mı?

Dünya çapında giderek artan sayıda işletme ve birey, on binlerce insanın yararlı yaşamları boyunca ele aldığı fiziksel para biriminin yayılan koronavirüs için bir vektör olabileceği korkusuyla banknot kullanmayı bıraktı.Uzmanlar, paranın virüsü iletme riski taşıdığını, ancak şimdiye kadar nakit riskinin diğer iletim yollarına kıyasla küçük olduğunu söylüyor. Salgının başlarında yayınlanan bilimsel bir makale, virüsün kartonda 24 saate kadar ve üç güne kadar plastik ve paslanmaz çelikte yaşayabildiğini buldu. Ancak araştırmacılar, bunun banknot kağıt üzerinde kalıp kalıp kalmayacağını test etmediler. Fakat virüsün paradan insana geçmesi alınan tedbirsizlikler nedeniyle muhtemele olduğu aşikar.

Paraya dokunduktan sonra yapabileceğiniz en ufak unutkanlık bu virüse yakalanma olasılığını artırır. Örneğin; kasiyer gün içerisinde binlerce paraya dokunuyor. Kendisi eldiven takmış olsa bile siz o poşetle temas ettikten sonra elinizi ağzınıza götürdüğünüz an tüm riskleri kolaylaştırmış olursunuz.

Çünkü maskeyi çıkartmak için elinizi ağzınıza götürmeniz gerekiyor. Para-poşet ilişkisini yaşadınız. Bu sebeple elinizi maskeye götürmeden önce ellerinizi yıkamanız gerekirdi.  Eğer ki ellerinizi yıkamadan önce ağzınıza götürseniz korona virüsün paradan bulaşma riskini arttırmış olursunuz.

Covid 19 nedeniyle para alışverişi yasaklanmalı mı?

Uzmanlar koronavirüsün metal yüzeylerde kalabileceğini de önemle vurguluyor. Bu sebeple koronavirüs nedeninden dolayı para alışveriş kesinlikle yasaklanmalı. Bu durum maske kullanımı, sosyal mesafe ve diğer alınan tedbirler kadar önemli hatta daha önemli. Her ne kadar korona virüs damlacıklar yolu ile bulaşıcı bir virüste olsa, günlük yaşantımızda kullandığımız ellerin paraya değmeyeceği anlamına gelmez. Yani bu damlacıkların paraya bulaşması zor değil.

Türkiye’de para alışveriş kurallarına dikkat edilmiyor.

Sadece eldiven takmak tek başına yetersiz. Fakat eldivenin şöyle bir önleyici özelliği var. Ellerinizde eldiven varken; elinizi ağzınıza, burnunuza, saçlarınıza, kulaklarınıza, gözlerinize götürmeniz zorlaşıyor. Çünkü bir çoğumuzun alışkanlığı elleri hep aktif olarak kullanma yönünde olduğu için eldivenle bunları yapmak bilinç olarak kısıtlanıyor ve daha dikkatli olunuyor.

Türkiye’de para alışveriş kurallarına dikkat edilmiyor. Hepimiz çok kez şahit olmuşuzdur ki para alışverişi yaptıktan sonra eliyle maskeyi kapatan mı dersin? Sigara içen mi dersin. Maskeyi çeneye kadar çekip  işin bittikten sonra tekrar yukarıya kaldırıp elle temas eden mi dersin? Tek kullanımlık maskelere defalarca paraya dokunduktan sonra dokunan mı dersin? Paraya temas ettikten sonra pazarda seçmece yapan mı dersin? Ellerini yıkamadan maskeyi çıkartan mı dersin…

Daha niceleri.

Fakat dikkat etmemiz gereken husus şu: Poşeti aldınız işiniz bitti çöpe atarsınız. Fakat para öyle değil. Para sürekli dolaşımda ve etkileşim içerisinde. Para aynı zamanda mikrobun da merkezidir.

Solargezi.com olarak; Covid 19 nedeniyle para alışverişi yasaklanmalı diyoruz ve ekliyoruz: Para alışverişi bu virüsü elden ele bulaştırmanın en kolay yoludur.

Diğer devletlerin para alışverişi konusunda aldığı önlemler

Polonya Merkez Bankası, Perşembe günü Twitter’da yaptığı açıklamada, ‘Polonya banknotlarının karantinaya alındığını‘ ve bu nedenle nakit işlemlerde güvenli olduklarını söyledi. Banka, bunun nasıl çalıştığı hakkında daha fazla ayrıntı için Cuma günü gönderilen bir isteğe yanıt vermedi. Ancak günlük bir iş olan Dziennik Gazeta Prawna, ticari bankaların banknotları iki hafta tutan ve parayı en az 150 santigrat derece (300 Fahrenheit) sıcaklıklarda dezenfekte eden Polonya; Ulusal Bankası’na nasıl gönderdiğini açıkladı.

Macaristan’da merkez bankası, milyarlarca forint’i günlük olarak iki hafta boyunca tedavülden geri çektiğini, ardından virüsün hayatta kalma süresine denk geldiğine inanılan bir süre boyunca “dinlendirdiğini” söyledi.